chegue a vida deformada. Que o tempo se deteña o xusto para que luz invente unha imaxe, non significa que se teña unha percepción do pasar fragmentaria. Non era ­como pronto reparou- un problema de perspectiva: era cuestión de coñecemento.

A cada nova foto perseguía con milimétrica ansiedade as diferentes perspectivas. Os retratos convertéronse nunha investigación sobre o movemento imposible. Buscou argumentos. Das posibilidades teóricas eliminou cedo o movemento do sol e a rotación da Terra. Logo de algunhas deliberacións desbotou causas sísmicas non anunciadas pola prensa local. Mercou un libro sobre a elasticidade dos materiais aleados e comprobou que o bronce en frío ten problemas de mobilidade. Marchou algún tempo marabillado polo enigma sen apreciar que parte do mundo se movía ó tempo que a pesada man do frade. Observou con calma mentres tentaba encontrar algo singular nun home con bigode. Como padecía dun forte prurito profesional, non quería que o cliente quedase mal retratado. Pediulle un xesto que fose habitual, un apunte que naturalizase a pose, que dera perdurabilidade a aquel instante. Disparou e volveu disparar mentres o do bigode esperaba que fixese todo o traballo. Pediulle un perfil e arriscou na posición. Pensouno mellor e decidiu seguir o manual: o sol sempre nas costas. Cando apuntou para o retrato definitivo, percibiu como a man de bronce sinalaba con nostalxia un punto do horizonte sobre o Miño. Quixo disparar, pero esgotara o carrete.

C.a.m.i.l.o...F.r.a.n.c.o

Cada mañá apuntaba o obxectivo contra a escura estatua do padre Feixó e cada mañá esperaba a que alguén lle pedise un retrato. Esperar, esperaba. Pero tiña demasiados problemas para conseguir alguén interesado en se deixar impresionar. As causas sabíaas de sobra: a cordura do sabio perdera atractivo entre os comúns da cidade. Perdera tamén predicamento entre os cultos. Para os foráneos era só outra mole de bronce nun xardín. Durante algún tempo pensou que era mellor trasladarse e fotografar a Concepción Arenal, pero o descartou porque perseguir ó crime e compadecer ó delincuente tampouco tiña gran predicamento. Sabía, con instinto de veterano, que o problema non era de escenario. Había demasiados aficionados. Ó mundo valíalle cun clic, a el non. Non hai historia, non hai maxia, non hai foto. Non entendían o aspecto fundamental de facer un retrato: captar o que o ollo non percibe. Querería explicarllo a cada un dos seus clientes, pero percibía certa displicencia e, acaso peor, certa compaixón por el e pola Yashica sen autofocus, sen fotómetro, sen réflex e sen pilas. Sentían compaixón pero non apreciaban a delicada axilidade dos dedos descubrindo a cara oculta da lúa. Renunciara tamén á perspectiva artística porque pensaba que había na alquimia fotográfica algo documental, algo enérxico que ía alén da decisión particular. O mundo cambiara moito e agora había demasiadas fotos de canastros con parabólicas. Entendía que perdera clientes porque un retrato é a testemuña da decadencia e a ninguén lle agrada que lle recor

den que noutro tempo tivo mellor aspecto. Perdera mercado, pero non contaba a xente que deixara de acudir porque en lugar de sinalar ós paxariños para provocar o sorriso cantaba venga, jaleo, jaleo. Suena la ametralladora y Franco se va a paseo.

Unha tarde da mocidade apuntara no caderno unha cita: o importante dun fotógrafo non é tempo que pasa disparando, senón o tempo que pasa observando. Anotouna e mantivo o tipo toda a súa vida. Tamén perdera clientes por eso. Miraba á xente con paciencia e sen mala intención. Pero os clientes non o entendían así. Mirábaos ata topar algo de particular. Daba moito máis do que lle pedían. Prestaba atención a cada mínimo xesto do retrato para que algo do mundo quedase nel. Afinaba, precavido, o ángulo do sorriso en relación coa adusta seriedade do páter. Extremou as precaucións cando unha tarde percibiu un movemento na pluma do padre Feixó.

En cada novo retrato procuraba un ángulo no que quedase a man do prócer retratada. Contrastaba o negro hábito coa branca falda dunha mociña. Ou apuntaba o impasible ademán dun jefe local del movimiento contra a inclinación, comprensiva, da cabeza abacial. A cada novo retrato semellaba que a man da estatua marcaba un xesto sensiblemente diferente. Pensou na fotografía como documento do imposible, como un ollo máxico que permite observar os cambios que o cotián agacha. Que entre un fotógrafo e o mundo haxa unha lente non quere dicir que lle